Een inspirerend theatercollege over de invloed van lichaamsbeweging op het brein

“Het is een leraar in hart en ziel, zo iemand zou je toch op je middelbare school gehad willen hebben? Hij weet je te boeien, is enthousiast en vol vuur. Het lijkt wel of hij er net mee begonnen is, maar als je ‘m dan hoort spreken dan weet je dat hij er al heel lang mee bezig is.” En met die woorden kondigt onze vaste moderator Harry Starren de spreker van deze avond, Erik Scherder aan.

Een klaterend applaus uit een vrijwel uitverkochte zaal klinkt op, waarna Erik Scherder het podium op komt met de vraag of hij met z’n ‘vaste’ openingszin moet starten, waarop de zaal natuurlijk geestdriftig reageert: “Heeft u er zin in dames en heren?” “Ja? Wat geweldig!”

Wat volgt is een betoog over de verschillende functies van de hersenen en vooral het nut van veel bewegen. Want het is bewezen dat regelmatig bewegen een positief effect heeft op de hersenfuncties.

“De eerste 30 levensjaren, de opbouw van de cognitieve reserve. Dat betekent dat het kind opgroeit in een verrijkte omgeving, dat is een omgeving die uitdaagt, die nieuwwaarde heeft, een school bijvoorbeeld. En dat kan ook het VMBO zijn, als het voor het kind maar een uitdaging is. Sporten is een uitdaging, muziek is een geweldige uitdaging.”

“Sociale media, de whats’apps, de games, de iPad’s, die hebben één ding in ieder geval wel bereikt; dat de lichamelijke activiteit van onze jeugd is onderuit gegaan. En dat is ontzettend jammer als je bekijkt wat dat kan beteken, bewegen, sporten, voor onze jeugd, voor die opbouw van dat brein.”

“Voelt u een beetje met me mee dames en heren? Vindt u het nog leuk? Wordt het te somber allemaal? We gaan toch nog even door.”

“Kijk dit artikel in de Volkskrant, over de nieuwe Apple Watch. Wat stond er in dat stuk? Met de watch kunt u zien of u nieuwe berichten of e-mails hebt gekregen ZONDER dat u telefoon uit uw broekzak hoeft te pakken!  Dus dat hoeft ook al niet meer! Nog even en we hoeven helemaal niet meer te bewegen!”

“Maar er stond ook een artikel in de Volkskrant over kantoor-wandelen. De werkgever zal ongetwijfeld denken dat twee uur wandelen, twee uur niet werken is, maar het doet zoveel goeds met het brein en dus ook de productiviteit.”

Aan de hand van tal van voorbeelden, grafieken en ander bewijsmateriaal laat Scherder ons vervolgens zien dat bewegen essentieel is voor het brein, niet alleen de ontwikkeling er van, maar zeker ook het fit houden hiervan.

Scherder laat ons zien dat juist de witte stof in je hersenen belangrijk is, dat zorgt voor verbinding tussen de verschillende delen. “Je zult zien dat je bijvoorbeeld minder snel ga lopen, dat is deels veroudering, maar dat moet je niet willen natuurlijk. Het afnemen, of minder worden van die witte stof kan namelijk ook leiden tot ziektes als dementie.”

En ook een aantal hardnekkige stellingen worden bij de horens gevat, Scherder: “Wie in de zaal denkt dat vrouwen kunnen multitasken en mannen niet?” Alle vrouwen springen bijna juichend op. “En wie denkt dat mannen kunnen multitasken en vrouwen niet?” Niemand steekt z’n hand op: “Dat is toch jammer, maar ik kan u uit de droom helpen. Vrouwen kunnen het ook niet!” Alle mannen lachen. “Ja, ik had ook kunnen zeggen, dat niemand het kan, maar het is toch leuker om te zeggen dat vrouwen het ook niet kunnen.” “Er zijn wel mensen die het beter kunnen dan andere, maar als je die de taken afzonderlijk laat doen, presteren ze een stuk beter. Ik merk dat zelf ook, als ik een stuk zit te lezen en er komt een mail binnen, dan kost het me -en de literatuur is daar heel helder over- gemiddeld tien minuten om weer terug te komen in het stuk dat ik zat te lezen.”

Over het bewegen: “Het is dus zo dat je niet eens hard hoeft te rennen om voldoende te bewegen, gewoon redelijk stevig doorlopen is al voldoende. Als u dat een half uur doet, iedere dag, dan gaan een hoop hersenfuncties beter functioneren.” “En denk nou niet, ik ga twee keer per week anderhalf uur sporten, dat mag ook toch? Nee, je kunt niet compenseren, je moet iedere dag een half uur bewegen. Anders heeft het geen zin.”

“En zeg nou niet dat je geen tijd hebt, want dan maak je die toch gewoon? Ik ken mensen die me vertellen dat het een kwartier fietsen is naar het werk, waarop ik dan zeg: maar dan verleng je dat toch met een kwartier? Weet je wat ze dan zeggen? Ja, maar na een halfuur ben ik op m’n werk.”

Na de pauze zat het Nederlands Jeugd Strijkorkest om de invloed van muziek op de hersenen te onderbouwen, de muziek was prachtig en de uitleg minimaal zo mooi. Enkele stellingen: “Kinderen onder de elf jaar die muziek studeren hebben een grotere ontwikkeling van hun hersenfuncties.”

“Muziek kan mensen helpen die bijvoorbeeld een spraakgebrek hebben. Tijdens de revalidatie bijvoorbeeld. Er zijn mensen die niet kunnen spreken, maar zingend wel hun boodschap kunnen uiten.”

Tijd voor de vragen uit de zaal, waarin nogmaals het nut van bewegen ter sprake komt. Zo vertelt Scherder dat scholen waar kinderen gestimuleerd worden om te bewegen beter presteren. Het nut van de zogenaamde iPad scholen wordt daarmee in twijfel getrokken. Ook geeft Scherder antwoord op de vraag of een massage goed is voor de brein: “Dat heeft zeker effect, want het gevoel, iemand die je aanraakt geeft een sterke prikkel. Zelfs bij mensen die op hun einde zijn, een aanraking komt zeker nog aan bij ze.”

En over het effect van muziek luisteren tijdens het studeren: “Dat hangt er vooral van af wat voor muziek een student op heeft staan, want als het geen echte achtergrond muziek is ga je cognitieve aandacht aan die muziek geven en dan leidt het dus af.”

“De invloed van meditatie op de hersenen is er wel degelijk. Het activeert functies die niet actief zijn, als we slapen bijvoorbeeld. Mediteert u zelf ook? Nee? U mist de discipline? Wilt u weten waar dat zit in de hersenen?”

Tijdens de laatste vraag wil iemand toch weten waar die discipline zit: “Discipline is samengesteld uit een aantal factoren, motivatie bijvoorbeeld. Je ziet het vaak bij mensen met frontaal-letsel, die doen soms dingen niet, terwijl ze er niets aan kunnen doen. Ze hebben schade dat er voor zorgt dat die functie onvoldoende werkt.” 

“Als u geen schade heeft, maar toch moeite heeft met het opbrengen van de motivatie, dan kan ik u een goede raad geven: ga mediteren en iedere dag een half uur rennen.”

En met deze opmerking komt het theatercollege van Erik Scherder ten einde, maar niet nadat hij een klaterend applaus in ontvangst heeft mogen nemen.

We hebben er weer een hoop bijgeleerd!

Bekijk hier de volledige fotoserie van het theatercollege van Erik Scherder.